Działanie farmakologiczne Kanabinoidów
CBD (Kannabidiol)
Kannabidiol to główny związek z grupy naturalnych fitokannabinoidów występujący w konopiach siewnych (Cannabis sativa L.). Naturalnie występuje w postaci kwasowego prekursora (CBDA) oraz w postaci wolnej (CBD).
Kannabidiol tuż obok Tetrahydrokannabidiolu (THC) jest jedną z najbardziej zbadanych substancji pochodzącą z konopi, w przeciwieństwie do THC nie wykazuje właściwości psychoaktywnych. Przez swoje działanie antypsychotyczne stosowany jest do zmniejszenia niepożądanych efektów działania THC takich jak psychozy, lęk czy tachykardia [1,2]. Poza tym CBD posiada szereg innych działań farmakologicznych takich jak: działanie przeciwdrgawkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe. Wszystkie te aktywności mogą mieć zastosowanie przy wspomaganiu terapii chorób o podłożu neurodegeneracyjnym takich jak: padaczki lekooporne, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona czy choroba Alzheimera. [1,3,4]
Obecnie na rynku zarejestrowane są dwa produkty lecznicze zawierające Kannabidiol, obydwa są dostępne tylko na receptę lekarską. Preparatami tymi są Epidyolex oraz Sativex, w przypadku pierwszego z nich substancją czynną jest Kannabidiol w stężeniu 100mg/ml (10%) w postaci roztworu doustnego, natomiast drugi preparat to mieszanina THC i CBD w stężeniu odpowiednio 27 i 25mg/ml (2,7%/2.5%) w postaci aerozolu doustnego [5]. Wskazania do stosowania preparatu Epidyolex to padaczka lekooporna w przebiegu zespołu Draveta oraz padaczka lekooporna w przebiegu zespołu Lennoxa Gastauta . W przypadku preparatu Sativex jest to leczenie spastyczności mięśni o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, u pacjentów chorujących na stwardnienie rozsiane.
Kannabidiol jest stosunkowo bezpieczną substancją, jeśli chodzi o przeciwwskazania do stosowania CBD są to: nadwrażliwość na kannabinoidy, nieprawidłowa funkcja wątroby, mianowicie aktywność aminotransferaz ponad 3-krotnie przekraczająca górną granicę normy (GGN) i stężenia bilirubiny ponad 2-krotnie przekraczające GGN, ciąża i karmienie piersią. [6]
Jak wielkie nadzieje pokłada się w stosowaniu kannabidiolu w leczeniu różnych chorób świadczyć może fakt że w zarejestrowanych zostało 296 badań klinicznych dotyczących tej substancji z tego 132 badania są aktualnie prowadzone i dotyczą one różnych, nowych wskazań takich jak choroby nowotworowe, fibromialgia, lęk, autyzm, chroniczne bóle, stres pourazowy, uzależnienie od alkoholu i opioidów czy wspomaganie leczenia COVID-19. [7]
CBG (Kannabigerol)
Kannabigerol jest jednym z najwcześniej odkrytych kannabinoidów w gatunku Cannabis sativa L. Został opisany w 1964r. podobnie jak THC, ale w przeciwieństwie do niego nie wykazuje aktywności psychoaktywnych. [7] Jego kwasowa forma (CBGA) jest prekursorem do syntezy innych kannabinoidów w roślinie. W większości odmian konopi siewnych występuje on zwykle w niskich stężeniach (poniżej 1%), ale są odmiany w których brak jest enzymów których substratem jest CBG, co skutkuje znacznie większymi stężeniami w tej substancji w roślinie.
Kannabigerol wykazuje szereg aktywności farmakologicznych takich jak działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, antydepresyjne oraz poprawiające apetyt. [1,9] Pomimo wielu obiecujących wskazań do stosowania CBG, cząsteczka ta nie została dogłębnie zbadana, ani też nie ma na rynku zarejestrowanego preparatu zawierającego CBG.
CBN (Kannabinol)
Kannabinol jest produktem nieenzymatycznego utleniania THC, powstaje na ogół w skutek suszenia i przechowywania materiału roślinnego zwłaszcza w wysokich temperaturach. CBN był pierwszym zidentyfikowanym i wyizolowanym kannabinoidem z konopi siewnych już w roku 1899. [1]
Kannabinol wykazuje działania przeciwzapalne, uspokajające, przeciwdrgawkowe, a także antybiotyczne. Istnieją doniesienia o skuteczności miejscowego działania CBN na proliferację keratynocytów, co może pomóc w leczeniu łuszczycy. [1, 10]
CBDV (Kannabidiwarin)
Kannabidiwarin jest bardzo podobny strukturalnie do CBD, jedyną różnicą jest to że CBDV boczny łańcuch alkilowy jest krótszy o jeden węgiel od łańcucha kannabidiolu. Związek ten powszechnie występuje w roślinach z gatunku Cannabis sativa L., jednak w bardzo małych ilościach.
Działanie farmakologiczne CBDV związane są z działaniami przeciwwymiotnymi i przeciwdrgawkowymi. Istnieje pięć zarejestrowanych badań klinicznych dotyczących cząsteczki CBDV we wskazaniach do leczenia napadów padaczkowych, autyzmu i zespołu Pradera-Williego. [7]
CBC (Kannabichromen)
Kannabichromen jest kannabinoidem powszechnie występujących w konopiach w siewnych w stężeniach około 0,3%, ale są genetycznie modyfikowane odmiany które produkują znacznie więcej tego kannabinoidu. [1]
Do aktywności farmakologicznych CBC można zaliczyć głównie działanie przeciwzapalne , przeciwbólowe i uspokajające, prowadzone są również badania w kierunku działania przeciwpadaczkowego. Jest to cząsteczka o tyle obiecująca że są odmiany konopi, które produkują duże ilości CBC [1,7,9]
Oleje CBD
Obecnie na rynku powszechnie sprzedawane są oleje których głównym składnikiem jest CBD. Istnieją dwa główne typy tych produktów. Pierwsze to oleje zawierające szerokie spektrum kannabinoidów tzw. “broad spectrum”, które zawierają w swoim składzie inne kannabinoidy oprócz CBD, produkowane są z ekstraktów z konopii. Drugie natomiast to preparaty wąskiego spektrum tzw. „narrow spectrum” zawierające tylko CBD, które produkuje się z izolatu CBD. Ze względu na fakt, że inne kannabinoidy oprócz CBD wykazują działanie na organizm ludzki, stosowanie preparatów o szerokim spektrum kannabinoidów może dawać lepsze efekty.
Obydwa typy olejów są standaryzowane na procentowość CBD , który jest ich głównym składnikiem.
Najczęściej można spotkać preparaty o stężeniu 5, 10, 15 i 30%. Według zaleceń dawka dobowa kannabidiolu u dorosłego człowieka nie powinna przekraczać 60mg/24h. Przy przyjęciu tego założenia dawkowanie olejów powinno wyglądać następująco:
- 5% – jedna kropla zawiera ok. 2,5mg CBD – 24krople/24h –w trzech dawkach – 3x8kropel
- 10% – jedna kropla zawiera ok. 5mg CBD – 12krople/24h –w trzech dawkach – 3x4krople
- 15% – jedna kropla zawiera ok. 7,5mg CBD – 9krople/24h –w trzech dawkach – 3x3krople
- 30%- jedna kropla zawiera ok. 2,5mg CBD – 5krople/24h –w trzech dawkach – 3×1-2krople
Oczywiście podany schemat dawkowania jest tylko orientacyjny i każdy pacjent powinien dostosować dawkowanie do swoich potrzeb.